The Jazz Connection
za 29 jul 2023 18:00 uur
foto: Frank Lowe, copyright Claudio Casanova
De programmeurs van de Jazzmarathon van 1978 moesten in de aanloop naar dit driedaagse free jazz-festival alle zeilen bijzetten om het publiek een volwaardig festival te kunnen voorzetten: meerdere groepen bleken opeens niet van zins of niet in staat om op het afgesproken tijdstip in Cultuurcentrum de Oosterpoort acte de présence te geven. Op de eerste avond van het festival lieten twee van de drie aangekondigde groepen het afweten: het John Tchicai/André Goudbeek Duo en het Dewey Redman Kwartet. Uitgerekend het optreden van de zangeres en stemkunstenares Cathy Berberian + Ronald Brautigam ging wel gewoon door, terwijl juist dit programma-onderdeel door de meeste critici als uitermate ongemakkelijk en/of overbodig werd ervaren.
Van de ingevlogen vervangers deed het trio van de Chicago tenor Fred Anderson het naar behoren, maar “de eerste avond werd op de valreep gered door een formidabel groepje onder aanvoering van drummer Philip Wilson, eerder in ons land met David Murray, nu met trompettist Olu Dara, bassist Frank Williams en tenorist Frank Lowe.” (Han Schulte in Jazz/Press # 52). Ook de criticus van het Nieuwsblad van het Noorden was enthousiast: “Hoogtepunt van de eerste Marathonavond werd gevormd door het recital van het Phillip Wilson kwartet. Een groot dynamisch bereik, een ijzersterk gevoel voor architectuur en een telepatoïde samenwerking, dat waren de voornaamste kenmerken van dit voortreffelijke viertal.”
Hoe woest en vrij Frank Lowe (1943—2003) ook uit de hoek komt, op de achtergrond blijven de grote tenorpioniers doorklinken
Ook van deze vijfde Marathon bestaan geen radio-opnames maar met de muziek die de tenorsaxofonist Frank Lowe in oktober 1975 heeft vastgelegd op het album The Flam komen we zeer dicht in de buurt van het klinkend resultaat dat het Philip Wilson kwartet het publiek op die vrijdagavond in Groningen heeft voorgeschoteld.
Ik heb gekozen voor een album van Frank Lowe, omdat ik hem een van de sterkste en interessantste vertegenwoordigers van de free jazz-beweging vind, wiens prestaties als leider (anderhalf dozijn titels onder eigen naam) en als sideman nog altijd het zorgvuldig beluisteren meer dan waard zijn. Hoe vrij en woest Frank Lowe vaak ook uit de hoek komt, je hoort in zijn muziek toch altijd nog sporen van zijn oorspronkelijke inspiratiebron King Curtis, maar ook Rollins en Coltrane blijven doorklinken in zijn schroeiende spel. De eminente criticus Richard Cook: “He may never have topped the brilliant quintet date The Flam (Black Saint, 1976), but other latter-day records such as Bodies and Souls (CIMP, 1995) found him in great heart.”
Op de bassist na —de robuuste virtuoos Alex Blake— waren alle musici die op The Flam zijn te horen, ook actief op de Jazzmarathon van 1978: Leo Smith—trompet, Joseph Bowie—trombone, Frank Lowe—tenorsax, Alex Blake—bas en Charles Bobo Shaw—drums.
N.B.: Alex Blake is geen beroemdheid geworden, maar hij is werkelijk een overdonderende krachtcentrale met houvast biedend ensemblespel en met robuuste, inventieve solo’s . Het zegt iets over zijn veelzijdige ambachtelijkheid dat hij op een half dozijn albums van een gelikte groep als The Manhattan Transfer is te horen. Hij is ook van de partij op meerdere albums van Billy Cobham en Randy Weston.
John Surman schittert door afwezigheid op de Marathon, maar in onze Concertzender-terugblik ruimen wij graag een plekje voor hem in
Op het comfortabelste tijdstip van de derde dag –zondag 14 mei 1978 om half tien— staat John Surman Solo ingeroosterd; daarna zou het festival worden afgesloten met een optreden van een gelegenheidsorkest van tien muzikanten o.l.v. de Franse pianist, componist en arrangeur Jef Gilson, The Europ-American Big Band, met de Amerikaanse trompettist Butch Morris als gast.
Vooral het publiek uit Groningen zelf had erg uitgekeken naar het weerzien met John Surman: als lid van The Trio, waar verder nog de bassist Barre Phillips en de drummer Stu Martin deel van uitmaakten, had hij in 1970 een onuitwisbare indruk nagelaten met een vroeg staaltje verzengende free jazz in het (reeds lang geleden opgeheven) jongerencentrum Chappaqua.
Na zijn periode met The Trio (1969—1971) vormde hij met Mike Osborne (altsax) en Alan Skidmore (sopraan- en tenorsax) het Britse trio SOS waar hij ook begon te experimenteren met het oproepen van door de synthesizer geproduceerde achtergrond-koortjes.
In deze terugblik op de Marathon van 1978 kunt u hem zowel met The Trio horen (met als gast de synthesizerspeler Dieter Feichtner) als in een solorol, tegen een achtergrond van een door hemzelf op band vastgelegd rietinstrumentenkoor.
Op het Transition Festival van april 2018 in TivoliVredenburg bewees John Surman ten overstaan van een uitpuilende Herz-zaal dat hij op zijn 74-ste nog altijd een boeiend verhaal in petto had. Inmiddels zijn we ruim vijf jaar verder, en ik krijg de indruk dat hij inmiddels op zijn lauweren is gaan rusten.
