Oorgetuige #90: Nog één vrolijke symfonie. ‘Alles ter nagedachtenis aan jou…’, onze serie over Russische muziek van de 20ste eeuw, met werken van Sjostakovitsj en Boris Tsjajkovski, geïnspireerd door Russische dichters, en nog één vrolijke symfonie van Sjostakovitsj.
Vladimir Poljakov opent met de vierde pianosonate van Boris Tisjtsjenko (foto rechts), een trouwe leerling en vriend van Dmitri Sjostakovitsj, die begin 1973 in Repino ondanks zijn steeds deprimerender en uitzichtlozer ziekte in twee maanden tijd het vrolijke Strijkkwartet nr. 14 schreef. Dit kwartet droeg hij op aan cellist Sergej Sjirinski van het Beethoven Kwartet, nadat hij het twaalfde al aan Dmitri Tsyganov had opgedragen. Hierin illustreren grote delen symbolisch de afwezigheid van de tweede viool vanwege de dood van Vasili Sjirinski, die sinds de oprichting deze lessenaar bezette. Het dertiende kwartet, aan altviolist Vadim Borisovski opgedragen, bevat zo een sterke partij en openingssolo voor dat instrument, het 14de kwartet heeft in het tweede deel een omvangrijk duo voor eerste viool en cello, de laatste instrumenten van het Beethoven Kwartet met nog de oorspronkelijke bezetting van de oprichting van het ensemble. U hoort het Beethoven Kwartet in aangepaste bezetting.
Net teruggekeerd uit de Verenigde Staten ging de componist naar zijn datsja in Zjoekova om zich weer te verdiepen in de gedichten van Marina Tsvetajeva, wat in augustus resulteerde in Zes Romances op teksten van Marina Tsvetajeva. Leerling Boris Tsjajkovski voltooide in 1972 zeven liederen Lyriek op tekst van Aleksandr Poesjkin voor sopraan en piano. Luistert u naar zangeres Olga Filonova en pianiste Olga Solovjeva.
Begin 1971 schreef Dmitri Sjostakovitsj aan leerling-collega Boris Tisjtsjenko dat hij graag nog een vrolijke symfonie wilde schrijven. Tussen alle ziekenhuisopnamen en behandelingen door begon hij ook daadwerkelijk met schetsen en hij verklaarde na de voltooiing: “Ik heb er veel aan gewerkt. Ik schreef eraan in het ziekenhuis en ook later, in de datsja, gunde ze me geen rust. Ik werd erdoor meegesleurd en het is een van de weinige werken die klaarhelder voor me was, van begin tot eind. Ik hoefde alleen nog te noteren.” Later schreef hij aan Krzysztof Meyer: “Ik heb de afgelopen zomer nog een symfonie voltooid. Ik denk dat ik niet meer zou moeten componeren. Maar hoe kan ik anders leven? Ik gebruik hele precieze citaten van Rossini, Wagner en Beethoven en je kunt de invloed van Mahler ook wel horen.” Kort na deze brief werd hij getroffen door een tweede hartinfarct. De première moest ook uitgesteld worden vanwege hartklachten van dirigent Kirill Kondrasjin. Zoon Maksim nam die rol uiteindelijk op zich. U hoort vandaag nog een keer het Leningrads Filharmonisch Orkest onder leiding van Jevgeni Mravinski met de Vijftiende Symfonie van Dmitri Sjostakovitsj.
1. Boris Ivanovitsj Tisjtsjenko (1939-2010).
Pianosonate nr. 4 opus 53 (1972): 1) Moderato Commodo, 2) Tranquillo. Rubato, 3) Adagio molto.
Vladimir Poljakov, piano.
Sunpress Uitgeverij Kompositor Petersburg 2005.
2. Dmitri Dmitrijevitsj Sjostakovitsj (1906-1975).
Strijkkwartet nr. 14 in fis opus 142 (1973): 1) Allegretto, 2) Adagio, 3) Allegretto.
Beethoven Kwartet: Dmitri Tsyganov, Nikolaj Zabavnikov, viool. Fjodor Droezjinin, altviool. Sergej Sjirinski, cello.
Doremi DHR-7915.
3. Boris Aleksandrovitsj Tsjajkovski (10.9.1925 – 7.2.1996).
Lyriek op teksten van Aleksandr Poesjkin (1972): 1) Een onnodig geschenk, 2) Talisman, 3) Aan de dichter, 4) Jouw beeld, 5) Als het leven je bedrogen heeft, 6) Werk, 7) Ik acht niet hoog.
Olga Filonova, sopraan, Olga Solovjeva, piano.
TOCC 0046.
4. Dmitri Dmitrijevitsj Sjostakovitsj (1906-1975).
Symfonie nr. 15 in A opus 41 (1971): 1) Allegretto, 2) Adagio, 3) Allegretto, 4) Adagio. Allegretto (opname Leningrad 26.5.1976).
Leningrads Filharmonisch Orkest olv. Jevgeni Mravinski.
MEL CD 10 00775.
