Doodsmuziek in de twintigste eeuw.
Vandaag hoort u van de Poolse componist Henryk Mikolaj Gorecki: de symfonie van Treurliederen – beter bekend als zijn Derde symfonie.
Veel eigenschappen van doodsmuziek waren al aanwezig in het Gregoriaanse requiem, zo stellen musicologen. Zo kenmerkt het Gregoriaanse requiem zich globaal door betrekkelijk korte composities met een overzichtelijke architectuur, een gemakkelijk in het gehoor liggend ritme en een vrij eenvoudig herkenbare – naar de huidige muzikale maatstaven gemeten – harmonie en melodie. Maar niet uitsluitend het Gregoriaanse requiem diende als inspiratie voor de latere doodsmuziek. Ook de Barok voorzag in ingrediënten voor dit funeraire genre. Zo ontwikkelde zich in de Barok de chromatiek in mineur, ontstond er in die periode een voorliefde voor donkere orkestkleuren, kreeg men behoefte aan onopgeloste scherp dissonerende akkoorden en componeerde men voor het eerst dalende melodische lijnen eindigend in decrescendo. Of deze eigenschappen van het Gregoriaanse requiem en de Barok ook zijn terug te vinden in de twíntigste eeuwse doodsmuziek kunt u beluisteren in deze serie. Vandaag hoort u van de Poolse componist Henryk Mikolaj Gorecki: de symfonie van Treurliederen – beter bekend als zijn Derde symfonie.
Toen de in 1933 geboren Poolse componist Henryk Mikolaj Gorecki zijn derde symfonie schreef, kon hij niet voorspellen dat de opname uit 1992 door het London Sinfonietta een grote internationale doorbraak zou gaan betekenen. Meer dan een miljoen cd’s werden verkocht waarmee hij in één keer dankzij veel media-aandacht zijn naam had gevestigd. Deze derde symfonie, ook wel genoemd de Symfonie van Treurliederen, gecomponeerd in 1976, viel bij veel mensen in de smaak vanwege de makkelijk herkenbare muzikale lijnen waarmee Gorecki menselijke stemmingen van angst, zorgen en hoop muzikaal wist te vertalen. Het stuk bestaat uit drie delen met in de kern van het eerste deel een klaagzang van Maria waarin ze haar gestorven zoon smeekt tot haar te spreken. Het tweede deel kenmerkt zich door de Tweede Wereldoorlog problematiek met een smeekbede van een 18-jarig Pools meisje op een gevangenismuur om de bescherming van Maria en in het derde deel klaagt een moeder om het verlies van haar gestorven zoon muzikaal door Gorecki gesymboliseerd door een herhalend orkestraal motief in de bas dat de jammerklacht, afgeleid van een volksliedje, versterkt. Het stuk eindigt hoopvol en troostrijk in majeur.
Henryk Gorecki.
Symphony No. 3.
Zofia Kilanowicz: sopraan, Pools Nationaal Radio symfonieorkest olv Antoni Wit.
NAXOS DDD 8.550822
