Maurice Maeterlincks teksten verklankt #3.
Het laatste deel van een serie van drie met muziek op teksten van de Vlaamse auteur Maurice Maeterlinck. Maeterlincks toneelstuk Pelleas en Melisande vormt het middelpunt maar ook andere muziek op teksten van Maeterlinck zal in deze serie ten gehore worden gebracht. Vandaag muziek van Arnold Schonberg en Alexander Zemlinksy.
Het was Richard Strauss die Schonberg aanmoedigde het succesvolle toneelstuk Pelleas en Melisande van de Vlaamse auteur Maurice Maeterlinck tot een opera te maken. Aanvankelijk voelde Schonberg daar wel voor maar toen hij hoorde dat ook Debussy aan eenzelfde opera werkte, besloot hij ervan af te zien en er een symfonisch gedicht voor orkest op te schrijven. Het symfonisch gedicht stimuleerde hem om, zo zei hij zelf: “ heel nauwkeurig stemmingen en karakters tot uitdrukking te brengen”, iets waaraan hij, “wellicht bij het componeren van een opera niet zou zijn toegekomen.” Op 28 februari 1903 was het complete symfonisch gedicht een feit. Maar helaas werd de première twee jaar later in 1905 in Wenen die hij zelf dirigeerde niet met open armen ontvangen. De pers sprak schande van het werk en stelde voor Schönberg in een gesticht op te bergen, volledig buiten het bereik van muziekpapier. De Pelleas had een enorme negatieve uitwerking op zijn daaropvolgende composities. Zo was er veel kritiek op zijn zes Liederen voor Orkest op. 8 en werd Schonbergs naam door het slijk gehaald na de uitvoering van Pierrot Lunaire op.15. Schonberg moest tot 1912 wachten op positieve kritiek voor zijn symfonisch gedicht voor orkest van zowel het publiek als de pers. Het was Glenn Gould in 1964 die Schönbergs symfonisch gedicht op tekst van Pelleas en Melisande uitriep tot een van de meest fantastische symfonische gedichten ooit geschreven.
Op 11 mei 1919 programmeerde het Genootschap voor Scheppende Toonkunst in Wenen, waarvan Zemlinsky medeoprichter was, voor het eerst Zemlinsky’s zes Gesänge nach Gedichten von Maurice Maeterlinck. Zemlinsky schreef ze in de stijl van Mahler en Strauss. De liederen zijn van een geraffineerde eenvoud met een mengeling van Jugendstil en Symbolisme, van laatromantiek en impressionisme van Midden Europese en Franse stijl.
1. Arnold Schonberg.
Pelleas und Meilsande Op. 5.
Nieuw Philharmonia Orchestra olv Sir John Barbirolli.
EMI classics 094637149225
2. Alexander Zemlinsky.
Sechs Gesänge nach Gedichten von Maurice Maeterlinck op. 13 (1913)
Rosemary hardy: sopraan, Schönberg Ensemble olv Reinbert de Leeuw.
Etcetera KTC 9000 CD1
