De Vorige Eeuw

Wij pakken de draad weer op in Tadzjikistan met Tolibchon Sjachídi, aan wie de vorige aflevering gewijd was. Pianiste Jekaterina Metsjétina speelt van hem de études-tableaux ‘Soefi en Boedda’ uit 2002, en ‘Backgammon spelen’ uit 2007.
Meer westelijk langs de Zijderoute ligt Oezbekistan, de republiek waar Dmitri Janov-Janovski (foto) in 1963 werd geboren in de hoofdstad Tasjkent. Hij volgde hier het conservatorium als leerling van zijn vader, Felix Janov-Janovski, voordat hij in Moskou verder studeerde bij Alfred Schnittke en Edison Denisov. Als lid van het Zijderoute Ensemble van Yo-Yo Ma componeerde Dmitri Janovski zijn Chang [Tsjoeng] Music IV in 1993 in opdracht van het Kronos Quartet: ‘tsjoeng’ is een Oezbeeks strijkinstrument. Het Carducci Quartet speelt nu het eerste en tweede deel van Chang Music IV.
Klasgenote Polina Medjoeljánova (foto), geboren in 1974, studeerde in 1999 af aan het conservatorium van Tasjkent bij Felix Janov-Janovski. Aansluitend studeerde zij compositie, directie en orgel aan het Amsterdamse Sweelinck Conservatorium bij Wim Henderickx, Fabio Nieder, Sam ten Velden en Jacques van Oortmerssen. In 2003 won ze de Gaudeamus Muziekprijs. Sopraan Doreen Curran, klarinettist Deirdre O’Leary en het Carducci Quartet spelen van haar ‘Eeuwige vrede’ uit 2004.
Meer zuidwaarts grenst Turkmenistan aan Iran en Afghanistan. Iraida Joesoepova (foto) werd op 20 februari 1962 in de hoofdstad Asjgabat geboren in een Russisch-Tataarse familie. Zij voltooide in 1987 het Moskous conservatorium bij Nikolaj Sidéljnikov. Zij kreeg in 1998 een stipendium voor Darmstadt en nam deel aan internationale muziekfestivals zoals ‘Alternativa’, ‘Moskouse herfst’ en ‘Moskous forum’. Sinds 1994 is zij een vast bespeelster van het Theremin Centrum voor Elektroakoestische Muziek in Moskou,  waarvoor zij in dat jaar het werk ‘De Lente. Mefisto-tuin. De seizoenen voor twaalf instrumenten, stem en tape’ schreef.
Gaan wij nu langs de oostkust van de Kaspische Zee weer naar boven dan komen we in Kazachstan, na Rusland veruit de grootste republiek uit de voormalige Sovjet-Unie. Hier vond de Chinees-Amerikaanse componist Bright Sheng de inspiratie voor zijn Kazachstaans Liefdeslied als derde van Drie Fantasieën uit 2006. De composer-in-residence van het New York City Ballet ziet als een ware ‘homo universalis’ het muzikale erfgoed van de mensheid als zijn werkterrein.
Kazachstan was ook in 1940 de geboortegrond van Edoeard Chanok (foto), maar deze Wit-Rus verhuisde nog in de oorlog met zijn familie terug naar het Europese Brest, waar hij naar school ging. Met hem arriveren we in de laatste ‘Nova Zembla’ uit de voormalige Sovjet-Unie, Wit-Rusland. Chanok zou na voltooiing van de conservatoria van Minsk en Moskou componist worden van het officiële Vokalno-instrumentalnyje ansemblj (VIA) Sjabry. Hiervoor schreef hij ‘Vuurvogel’ en ‘U ruist en ritselt, berkenbos’, waarmee wij deze aflevering besluiten.
Tolibchon Sjachidi (Doesjanbe, 13.3.1946).
1.’Soefi en Boeddha’ (2002).
2. ‘Backgammon spelen’ (2007).
Jekaterina Metsjetina, piano.
Imperia Moezyki. www.tabriz.ru. Producer: Tabriz Shakhidi.
3. Dmitri Janov-Janovski (geb. Tasjkent, 24.4.1963).
Chang – Music IV: movt. 1 en movt. 2.
Carducci Quartet.
4. Polina Medjoeljánova (geb. Tasjkent, 4.4.1974).
‘Eeuwige vrede’ (2004).
Doreen Curran, sopraan. Deirdre O’Leary, klarinet en het Carducci Quartet.
PATH LCMS1001.
5. Iraida Joesoepova (geb. Asjgabat, 20.2.1962).
‘De Lente. Mefisto-tuin. De seizoenen voor twaalf instrumenten, stem en tape’ (1994).
Nadezjda Poljakova, viool. Aleksej Vichrov, cello. Aleksandr Pliskovski, fluit. Aleksandr Bitsjkov, hoorn. Michael Najdin, trompet. Boris Aremjov, contrabas. Sergej Zagny, piano. Ljoebov Agapova, vibrafoon.
Theremin Center SLR 0044.
6. Bright Sheng (geb. Sjanghai, 6.12.1955).
‘Kazachstaans liefdeslied’ uit: Drie Fantasieën (2006).
Cho-Liang Lin, viool. André-Michel Schub, piano.
NAXOS 8.570601.
Edoeard Semjonovitsj Chanok (Kazachstan, 18.4.1940)
7. ‘Vuurvogel’ (Жар Птица). Tekst: G. Boeravkin.
8. ‘U ruist en ritselt, berkenbos’, (‘вы Шумите Березы’) (1983). Tekst: N. Giljevitsj.
Melodiya MEL CD 60 01408.