Perestrojka #10: Land van weggeweest 5: Estland 3. Werk dat tot stand kwam rond verbouwing (perestrojka) en ineenstorting (‘destroyka’) van het communisme in Oost-Europa. Muziek uit landen die na 1989 weer zelfstandig op de wereldkaart kwamen, met als ‘Land van weggeweest’ vandaag de kroon op het drieluik over de Baltische republiek Estland, bakermat van de Baltische ‘zingende revolutie’.
Met een lied uit 300.000 kelen wist de Baltische David zich los te maken van Goliath Sovjet-Unie. In het land van de ‘Zingende revolutie’ is het niet verrassend ook ‘goddelijke minimalisten’ te treffen.
De eeuwenoude vocale traditie van deze kleine Baltische republiek leeft tot op heden voort, en is te horen in de muziek van Toivo Tulev. In het historische jaar 1989 componeerde Tulev ‘Der Herr ist mein getreuer Hirt I’ op teksten van Kornelius Becker uit 1598. Hij droeg het werk op aan de jarige paus Johannes Paulus II, de eerste paus van Slavische afkomst en de eerste niet-Italiaanse paus in vierenhalve eeuw, sinds de Nederlander Adrianus VI.
Arvo Pärt componeerde in 1989 ‘Mein Weg’, op een gedicht uit het ‘Livre des Questions’ van de Joods-Egyptische dichter Edmond Jabès, die vanwege de Suezcrisis in 1956 naar Frankrijk vluchtte, waar hij in 1991 overleed. De tekst: “Mijn pad loopt lange uren, / van schokken en van pijn. / Mijn pad kent toppen en voorden, /in het zand en in de lucht. / Van mij of van jou.”
De derde bekende hedendaagse componist uit Estland van wie wij vandaag werk laten horen, is Erkki-Sven Tüür, een leerling van Jaan Rääts, die in onze vorige uitzending centraal stond. Tüür (met Pärt (rechts) en ega’s op de foto) bracht in 2005 tijdens vakantie op Kreta een bezoek aan een Grieks-orthodoxe kerkdienst in de kathedraal van Ierapetra, die hem inspireerde tot ‘The Path and the Traces’ voor strijkorkest. Hij droeg het werk op aan Arvo Pärt, die dat jaar zijn zeventigste verjaardag vierde. 
In 1998 componeerde Tüür zijn vioolconcert, waarmee deze aflevering wordt besloten. De soliste is Isabelle van Keulen.
1. Toivo Tulev (Tallinn, Estland, 18.7.1958).
Der Herr ist mein getreuer Hirt I (1989).
Robin Blaze, countertenor, Harry Traksmann, viool, en Marrit Gerretz-Traksmann, piano.
Harmonia Mundi HMU 807452
2. Arvo Pärt (Paide, Estland, 11.9.1935).
Mein Weg voor 14 strijkers en percussie (1989/99, herzien in 2000), opgedragen aan Peter Kähler en het Kammerorchester Unter den Linden, op een gedicht uit ‘Livre des Questions’ (1963-1973) van dichter Edmond Jabès (1912-1991).
Tallinn Kamerorkest olv. Tönu Kaljuste.
ECM New Series 2050 476 6990
Erkki-Sven Tüür (Kärdla, Estland, 16.10.1959).
3. The path and the traces voor strijkorkest (2005), opgedragen aan Arvo Pärt.
Estisch Nationaal Symfonieorkest olv. Paavo Järvi.
Virgin Classics 0946 3 85785 2 9
4. Concerto voor viool en orkest (1998), opgedragen aan Philipp Tüür.
Isabelle van Keulen, viool en het City of Birmingham Symphony Orchestra olv. Paavo Järvi.
ECM New Series 1830 472 497-2
