De Nacht van de Boventonen. De Concertzender keert de boventoon binnenstebuiten: met een special over boventoonzang uit 2003 van Pieter de Rooij, een deel uit de Souterrein Sessies van Mondharptrio Aubergine, meditatieve gonggeluiden van de Zwitserse Verena Jenny en hypnotiserende keel- en boventoonzang uit Kalmukkië.
Okna Tsagam Zam uit Kalmukkië.
We beginnen de nacht met een special uit 2003 van Pieter de Rooij over boventoonzang.
Aan de hand van verrassende opnamen wordt een rondgang gemaakt langs de regio’s waar boventoonzang voorkomt. Hierbij onthult boventoonzanger en onderzoeker Mark van Tongeren de zangtechnische aspecten en de sociale betekenis alsook nieuwe inzichten in de filosofische en spirituele reikwijdte van boventoonzang in Oost en West.
In Tibetaanse kloosters, bij de herders van Tuva en op de steppen van Mongolie wordt al eeuwenlang boventoonzang beoefend, een fascinerende zangstijl waarbij de stem tegelijkertijd twee of meer tonen produceert. Uit een lage keelklank worden hogere fluittonen geïsoleerd en versterkt via de mondholte. Centraal Azie staat erom bekend, maar ook in andere regio’s komt boventoonzang voor, zoals bv. in Zuid-Afrika of Sardinië. In het Westen is de magie van de boventoon inmiddels ook doorgedrongen, via cd’s en wereldmuziekpodia en via moderne hedendaagse muziek en spirituele stromingen als de New Age. Samenstelling: Pieter de Rooij
Het spel van boventonen komt niet alleen in zang voor maar ook in talloze instrumenten zoals de mondharp en gong.
Mondharptrio Aubergine is een Zeeuws driemanschap dat het klankspel van de mondharp centraal plaatst. Onlangs is de vierdelige serie Souterrain Sessies uitgebracht, een uniek geluidsdocument waarin de drie Zeeuwse mondharpers talloze combinaties van verschillend gestemde (metalen) mondharpen uit alle delen van de wereld op de proef nemen. Sinds de lente van 2008 stelt het mondharptrio een marathon-reeks samen van mondharpimprovisaties die alle op band zijn vastgelegd. Er zijn 21 souterrain sessies gehouden waarin in totaal 301 mondharpimprovisaties. De allerfraaiste improvisaties werden uitgeselecteerd en op 4 cd’s gezet. We laten vannacht het tweede deel horen.
De Zwitserse Verena Jenny heeft alleen een bronzen gong tot haar beschikking. Met twee paukenstokken slaat ze zachtjes op de gong en creeërt zodoende een harmonische universele toonstructuur met een uitgebreid boventoonspectrum wat een therapeutische werking heeft. De gong die van oudsher gebruikt wordt om geesten af te schrikken of juist gunstig te stemmen is door Jenny ontdekt als een instrument om te helpen bij meditatie.
Tot slot laten we hypnotiserende keel- en boventoonzang horen uit Kalmukkië, de enige Boeddhistische staat van Europa.
Het aloude nationalistische Kalmukkische epos ‘dzjangar’ lijkt dankzij de stembanden van Oknat Tzagan Zam een geheel nieuw leven te
leiden. Deze zanger heeft het epische genre in Kalmukkië op eigen houtje vernieuwd met boventoonzang, een techniek die voorheen niet in dit Kalmukkische genre gebezigd werd. De opname is van omstreeks 1999.
