Een verslag van de NTR ZaterdagMatinee, 23 september; Concertgebouw Amsterdam.
Een pure fysieke ervaring en een duizelingwekkende vuurproef voor iedere dirigent. Le sacre du printemps van Igor Stravinsky is een huzarenklus eerste klas. Tijdens de NTR ZaterdagMatinee van 23 september stond het twintigste-eeuwse meesterwerk weer eens op het programma in het Concertgebouw Amsterdam. Ditmaal waagde dirigente Karina Canellakis en haar Radio Filharmonisch Orkest zich aan het muzikale oeroffer van Stravinsky. Het blijft echt opmerkelijk om live te horen hoe eigentijds en uitdagend deze meer dan honderd jaar oude balletcompositie nog steeds klinkt. Het poëtische begin waarin een oude wereld lijkt te ontwaken aan de hand van een eenzame fagotmelodie, de jachtige ritmiek die je in de onderbuik raakt, het temporijke bochtenwerk waardoor luisteraars en musici geen moment rust krijgen, de extatische woelingen in het orkest die je reptielenbrein kietelen. Het is brute en brutale muziek met een wonderschoon barbaars karakter. Met een enorm atletisch uithoudingsvermogen en een kordate slag zweept dirigente Karina Canellakis het orkest op. Haar rechterarm klieft akkoorden in de lucht, soms springt ze op en neer op de bok, of wiegt ze driftig met haar lichaam op en neer. Het heeft wel iets weg van een gecontroleerd soloballet voor dirigent. Maar alles staat in het teken van Stravinsky’s meesterlijke muziek, en het Radio Filharmonisch Orkest levert een topprestatie af.
De concertmiddag begon nog zo braaf. De ouverture ‘Dageraad op de rivier Moskva’ (1880) uit de opera Chovansjtsjina van Modest Moessorgski, klonk in een orkestarrangement van Dmitri Sjostakovitsj. Een dromerige, vaderlandslievende klankschildering waar niemand zich een buil aan valt. Smachtende, zangerige, melodieuze lijnen nemen je mee naar een lang vervlogen pastoraal Rusland. De overgang kon daarna bijna niet extremer.
Dit seizoen staat de NTR ZaterdagMatinee in het teken van de Koreaanse componiste Unsuk Chin (1961), een oud-leerling van de vermaarde György Ligeti. In 1985 won zij de Gaudeamus Muziekprijs en sindsdien heeft ze gestaag een mooie carrière als componist kunnen opbouwen. Tijd voor een overzicht.
De reeks van vier concerten rondom Chins werk werd afgetrapt met één van haar mooiste creaties, het Pianoconcert uit 1996-1997. Unsuk Chin excelleert in complexe, emotionele muziek die een groot beroep doet op de virtuositeit van de musici. Pittige ritmes, een ontembare dynamiek en hondslastige pianogrepen jagen menig pianist de schrik om het lijf. Daar heeft de übercoole Koreaanse pianist Sunwook Kim geen last van. Kim speelde het concert meerdere malen en legde het werk al vast met het Seoul Philharmonic Orchestra op het label Deutsche Grammophon. In het vierdelige Pianoconcert hoor je zeker nog invloeden van Ligeti. In het eerste deel weven pianist en orkest een web van klanken. Elektrificerende muziek, waarbij de solopianist continu onder hoogspanning staat en de meest duivelse vingergymnastiek moet etaleren. De bijna machinale muziek oefent een enorme magnetische aantrekkingskracht uit. In het tweede deel mogen Kim en orkest even op adem komen. Een droomwereld ontvouwt zich waarbij de toehoorder langzaam het konijnenhol wordt ingelokt. In de slotdelen trekken energiestoten door het orkest als fel oplichtende bliksemflitsen. Pianist en orkest zitten de luisteraar op de hielen. Chin gebruikt onder meer veel houtblazers, slagwerk, een mandoline en de harp om haar zinderende, spanningsvolle klankwereld vorm te geven.
Meer werk van Unsuk Chin is live te beluisteren tijdens de NTR ZaterdagMatinee op zaterdag 28 oktober wanneer het Asko-Schönberg ensemble haar Graffiti en Gougalon – Scenes from a Street Theatre speelt. Op 13 januari klinkt een gloednieuw werk (Alaraph) van Unsuk Chin, mede in opdracht geschreven van de NTR ZaterdagMatinee. Daarnaast wordt haar opera Alice in Wonderland concertant uitgevoerd door het Radio Filharmonisch Orkest op zaterdag 1 juni.
Geschreven door programmamaker Mark van de Voort.
Luister naar Unsuk Chin (Korea, 1961). Rocaná (2008), for orchestra in het programma Radio Monalisa.
Luister naar Unsuk Chin. Gougalõn, Scenes from a Street Theater (2009/2011). Uitgevoerd door Nieuw Ensemble olv. Ed Spanjaard in Concertzender Live.
En luister naar Igor Stravinsky’s ‘Le sacre du printemps’ uitvoering door het jeugdorkest The World Orchestra of Jeunesses Musicales
