Rondom de Brahmskwartetten: veel vijven en zessen

Drie strijkkwartetten schreef Brahms, en ze staan mooi middenin zijn oeuvre. In zijn jonge jaren durfde hij het nog niet aan om zo nadrukkelijk het spoor van Haydn, Mozart en Beethoven te volgen. In zijn rijpe jaren legde Brahms zich toe op andere genres.

Toch hield de vorm van het strijkkwartet Brahms zijn hele leven bezig. Vroeg in zijn carrière schreef hij twee strijksextetten: een strijkkwartet met een altviool en een cello erbij. Dat was een nieuwe vorm, daar kon je vrijuit in componeren zonder het gewicht van een traditie. We horen hier het eerste; nummer twee klinkt elders in de reeks.

Laat in zijn carrière componeerde Brahms nog twee strijkkwintetten: een kwartet met een extra altviool. Dat was al wel eerder gedaan: door Mozart bijvoorbeeld. Hebben de twee kwintetten iets Mozartiaans? Ze zijn in elk geval allebei in mineur. Natuurlijk zijn ze een eeuw later geschreven, maar bij een classicus als Brahms is het verleden altijd op de achtergrond aanwezig.

Ook het Klarinettrio opus 114 verraadt de invloed van Mozart. Deze schreef namelijk zijn Kegelstatt-trio voor bijna dezelfde bezetting: klarinet, altviool en piano. Hier is de altviool vervangen door een cello. De altviool duikt wel weer op in de Sonate opus 120/1. Dit werk kun je met zowel klarinet als altviool spelen. Elders in deze reeks horen we de zustersonate opus 120/2 met klarinet.