De symfonie op Gallische bodem

Er zit iets paradoxaals in: juist toen Frankrijk door de Pruisen onder de voet werd gelopen en de Franse haat tegen de Duitsers hoog opliep, vond een keur aan Franse componisten dat het tijd werd om van de Duitsers te leren. Tijdens het Keizerrijk bestond de Franse muziek vooral uit komische opera’s en operettes; wat er aan ‘serieuze’ muziek werd uitgevoerd, kwam vooral van Duitse bodem. Maar Beethoven en Wagner waren met de oorlog taboe geworden. Nu moesten de Fransen zelf maar eens symfonieën gaan schrijven.

Componisten als Camille Saint-Saëns en César Franck hadden duidelijke ideeën hoe deze nieuwe Franse kunst moest klinken, en waarin ze moest verschillen van de Duitse muziek. In werkelijkheid verschilt hun muziek niet zo gek veel van hun Duitse voorbeelden. Zeker César Franck, door en door serieus musicus en liefhebber van zwaarte en complexiteit, aarzelde niet om zich diep door Beethoven en Liszt te laten beïnvloeden. Zijn Symfonie in d (uit 1888) draagt die ernst in zich mee. Het is een breed uitgesponnen werk, dat het “Muss es sein”-motto van Beethoven als hoofdthema gebruikt en verwerkt tot een monumentale orkestcompositie. Voor wie het wil horen is de invloed van Franck de organist nooit ver weg – maar daarmee doen we zijn kunst eigenlijk tekort.

Het is nog geen sinecure om het werk te spelen. In een slechte uitvoering slaat deze symfonie dood. Maar de leerlingen van het Sweelinck Conservatorium slaan zich er glansrijk doorheen.