Mariama

De zanger, gitarist en later bandleider Henri Wa Mayani Bowane wordt geboren in 1926 in Mbandaka, een stad aan de Congo rivier ten Noord-Oosten van Kinshasa. Wanneer hij naar de hoofdstad is gekomen, luistert hij daar naar muziek van bands zoals die van Wendo Kolosoy. Deze zanger en gitarist is geboren op 1925 in Mushie, 600 km ten Noord-Oosten van Kinshasa, aan de monding van de Kasai rivier. Beiden gaan opnemen bij het platenlabel “Ngoma records”. De eerste grote internationale hit van beide musici samen bij dit label heet “Marie-Louise”. De tekst gaat over de zus van Henri Bowane die bijna elke dag kookt voor haar broer en voor Wendo Kolosoy. De twee schrijven een lied voor haar, waarin Wendo met Marie-Louise wil trouwen. In de eerste versie, uit 1948, zingt Wendo Kolosoy en speelt Henri Bowane gitaar. Er zijn later vele versies van dit lied uitgebracht. In dit programma hoort u een versie van “Marie-Louise” uit 1958, in cha cha cha ritme, wat toen erg populair was in Kinshasa.

Het succes, in heel West-Afrika, van “Marie-Louise” leidde tot problemen met de Katholieke kerk. Volgens de religieuze leiders had het lied iets duivels. Sommigen beweerden zelfs dat, als je dit lied om middernacht speelde, je de doden kon opwekken. Wendo moest Kinshasa verlaten, de Belgische regering zette hem voor korte tijd gevangen en hij werd door de Katholieke kerk geëxcommuniceerd.

De geboortenaam van Wendo Kolosoy was Antoine Kalosoyi, ook wel geschreven als Nkolosoyi, maar uiteindelijk maakt hij hier Kolosoy van. Omstreeks 1945 leidt hij een band Victoria Kin die hij later Victoria Bakolo Miziki noemt. Deze namen hadden iets te maken met het Engelse koningshuis. Daarom werd hij ook wel Windsor genoemd, of eenvoudig Sor, of Wendo Sor. Maar het vaakst wordt hij aangeduid met Papa Wendo.

Hij stopt met optreden in 1965, als Mobutu aan de macht komt. Maar in 1992 vraagt Pépé Kallé hem om bij een van zijn concerten te zingen. Aan het eind van dit programma hoort u een live opname van dit concert en via de link Botyiaki Ntembe is dit concert ook te zien. In 1997 steunt president Kabila hem om weer te gaan optreden en opnames te maken. Met enkele oude musici van zijn vroegere band Victoria Bakolo Miziki maakt hij tournee’s door Afrika en Europa. In 2004 treedt hij voor het laatst op in Kinshasa. Hij wordt ziek in 2005 en overlijdt in 2008.

Veel orkesten uit die tijd speelden muziek gebaseerd op Afro-Cubaanse ritme’s. Maar ook werd geregeld gebruik gemaakt van traditionele ritmes en instrumenten, zoals xylofoon en likembe (= duimpiano). In het nummer “Towuti Brazza Toye Kisasa” bespeelt De Malo zo’n likembe.

Uit dezelfde periode stamt de tuba-speler en pianist Pierre Kalima, die ook een brassband dirigeert.

Ook Henri Bowane maakte geregeld gebruik van traditionele elementen in zijn muziek. Na 1950 verlaat hij het Ngoma label en gaat hij naar het nieuwe Loningisa label. Daar krijgt hij veel invloed en wordt hij producer, songwriter en impresario. Hij is daar ook de mentor van de jonge Franco Luambo Matadi. Hij was de succesvolste Afrikaanse musicus van zijn tijd, de enige Afrikaanse man in Belgisch Congo die een Cadillac bezat. In 1992 overlijdt hij.

Met dank aan Harm van der Wal voor het beschikbaar stellen van zijn Afrikaanse muziek.

Playlist:

1. Henri Bowane: Mam’alobi Na Bala Yo, CD Roots of Rumba Rock, Vol. 1 (Zaïre Classics, 1953-1954), 1991, Cramworld CRAW 4, 2’38
2. Wendo Kolosoy: Marie-Louise, CD Ngoma, The Early Years, 1948-1960, 1996, Popular African Music Pamap 101, 3’06
3. Wendo Kolosoy: Wendo Aye, CD Botyiaki Ntembe, 2011, Cristal Records CR 174.75, 4’20
4. Wendo Kolosoy: Bokilo Mabe, CD Botyiaki Ntembe, 2011, Cristal Records CR 174.75, 2’35
5. Pierre Kalima: Tika Lofundu, CD Roots of Rumba Rock, Vol. 1 (Zaïre Classics, 1953-1954), 1991, Cramworld CRAW 4, 2’59
6. Pierre Kalima: Olingi Na Sala Boni, CD Roots of Rumba Rock, Vol. 2 (Zaïre Classics, 1953-1954), 1991, Cramworld CRAW 10, 2’58
7. Wendo Kolosoy: Victoria Apiki Drapeau, CD Botyiaki Ntembe, 2011, Cristal Records CR 174.75, 2’43
8. Wendo Kolosoy: Albertina, CD Botyiaki Ntembe, 2011, Cristal Records CR 174.75, 4’40
9. De Malo: Towuti Brazza Toye Kisasa, CD Roots of Rumba Rock, Vol. 1 (Zaïre Classics, 1953-1954), 1991, Cramworld CRAW 4, 3’03
10. Adikwa Depala: Noko Akomi Mobali, CD Roots of Rumba Rock, Vol. 1 (Zaïre Classics, 1953-1954), 1991, Cramworld CRAW 4, 2’54
11. Henri Bowane: Mbula Ebeti Naleli, CD Roots of Rumba Rock, Vol. 2 (Zaïre Classics, 1953-1954), 1991, Cramworld CRAW 10, 2’57
12. Henri Bowane: Liwa, CD Roots of Rumba Rock, Vol. 2 (Zaïre Classics, 1953-1954), 1991, Cramworld CRAW 10, 3’06
13. David Bossocould: Ndumba Madeleine, CD Roots of Rumba Rock, Vol. 2 (Zaïre Classics, 1953-1954), 1991, Cramworld CRAW 10, 2’57
14. Bokalanga: Mazole Vanga Sanga, CD Roots of Rumba Rock, Vol. 1 (Zaïre Classics, 1953-1954), 1991, Cramworld CRAW 4, 3’24
15. Pauline Lisanga: Ménagère, CD Roots of Rumba Rock, Vol. 1 (Zaïre Classics, 1953-1954), 1991, Cramworld CRAW 4, 2’54
16. Wendo Kolosoy: Botyiaki Ntembe, CD Botyiaki Ntembe, 2011, Cristal Records CR 174.75, 7’28