Klankbron 88
Het stalen mondorgel en de dood
Traditioneel wordt het mondorgel in het oorsprongsgebied van het instrument – continentaal Zuid Oost Azië – gemaakt van een kalebas of houten klankkast en buizen van riet of bamboe. Het vrij riet, het kleine maar het klankopwekkend onderdeel van het instrument, wordt van bamboe of meestal van een metalen legering gemaakt. Maar tegenwoordig worden er in Thailand bij de Hmong ook mondorgels gemaakt van staal, zowel de klankkast als de buizen. Dat stalen instrument heeft als voordeel hebben dat het duurzamer is, minder onderhevig aan beschadigingen en bestand tegen temperatuur en vochtigheidswisselingen. Ook is het gelijkvormiger en heeft niet elk instrument zijn eigen ietwat afwijkende stemming. Bovendien kan de eigenaar zijn kleurvoorkeur kiezen. Verder heeft het instrument door het materiaal een eigen, wat luidere, klank die hoorbaar anders is. Maar het heeft ook minder variatie in volume en toonhoogte van klanken.
Het is een in Thailand door de Hmong zelf ontwikkelde en geproduceerde uitvinding die zich steeds meer verspreid maar nog geen ingang heeft gevonden onder de Hmong die in andere landen wonen.
In deze uitzending hoort u een tweetal professionele Hmong mondorgelspelers uit Thailand met stalen mondorgels Wangju Sema en Nayong Yut Senwang en één Hmong mondorgelspeler uit Vietnam, Hang a Dêńh, met een instrument gemaakt van hout en bamboe. De laatste twee spelers vertolken een aantal liederen die te maken hebben met de dood. Bij de dood is het mondorgel in de Hmong samenleving een onmisbaar instrument en mondorgel muziek wordt bij alle daarmee verbonden rituelen en gebeurtenissen gespeeld. Ook heeft het instrument een rol bij het begeleiden van de geest van de overledene naar het hiernamaals en wijst het de geest de correcte weg. Hierbij is het ook van belang om te weten dat het mondorgel letterlijk een sprekend instrument is waarmee woorden en boodschappen aan de toehoorders overgebracht kunnen worden.
01 Song of welcome 1’33
Wangju Sema – qeej mondorgel
recording Fred Gales, 2022
02 About the culture 2’52
Wangju Sema – qeej mondorgel
recording Fred Gales, 2022
03 The family stays far away 3’08
Wangju Sema – qeej mondorgel
recording Fred Gales, 2022
04 The chicken call the sun 5’08
Wangju Sema – qeej mondorgel
recording Fred Gales, 2022
05 The branch of the tree fell down 5’55
Wangju Sema – qeej mondorgel
recording Fred Gales, 2022
06 Send the spirit to the afterworld 4’11
Nayong Yut Senwang – qeej mondorgel
recording Fred Gales, 2022
07 The dead look down and see 1’44
the children cry
Nayong Yut Senwang – qeej mondorgel
recording Fred Gales, 2022
08 The night 3’23
Nayong Yut Senwang – qeej mondorgel
recording Fred Gales, 2022
09 Song for the sick people 5’56
Nayong Yut Senwang – qeej mondorgel
recording Fred Gales, 2022
10 Song for the dead to arrive in 9’02
the afterworld
Nayong Yut Senwang – qeej mondorgel
recording Fred Gales, 2022
11 lunch offerings for the dead 5’56
Hang a Dêńh – qeej mondorgel
recording Fred Gales, 2023
12 Evening meal offerings for the dead 10’55
Hang a Dêńh – qeej mondorgel
recording Fred Gales, 2023
